Những năm qua, huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định đã triển khai nhiều hoạt động bảo tồn di sản văn hóa đồng bào dân tộc Bana K’riêm với định hướng bảo tồn các giá trị văn hóa gắn với khai thác, phục vụ phát triển du lịch.
Theo ông Lê Văn Vinh, Trưởng Phòng VH&TT huyện Vĩnh Thạnh, từ chính sách hỗ trợ của Nhà nước, nhất là triển khai Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021 - 2030 (giai đoạn 1: Từ năm 2021 - 2025), huyện đã đầu tư, nâng cấp các thiết chế văn hóa, thể thao, hỗ trợ thiết bị, nhạc cụ, trang phục cho các đội văn nghệ đồng bào Bana K’riêm tại các xã: Vĩnh Sơn, Vĩnh Kim, Vĩnh Hiệp, Vĩnh Hòa, Vĩnh Thuận. Mở nhiều lớp tập huấn cồng chiêng, múa xoang, dệt thổ cẩm, đan đát truyền thống cho đồng bào Bana K’riêm…, giúp bà con bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình.
Điều đáng mừng là các nghệ nhân, nhà nghiên cứu, như: Nghệ nhân nhân dân Đinh Chương (xã Vĩnh Sơn); nhà nghiên cứu văn hóa dân gian - Nghệ nhân ưu tú Yang Danh (xã Vĩnh Hảo) dù đã tuổi cao sức yếu nhưng vẫn tâm huyết, miệt mài “thắp lửa” cho thế hệ trẻ người Bana K’riêm giữ gìn văn hóa truyền thống. Các lễ hội, dân ca, múa xoang, cồng chiêng, nhạc cụ dân tộc được kế thừa, thực hành trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng của bà con.
Đồng bào Bana K’riêm huyện Vĩnh Thạnh trình diễn tái hiện Lễ hội ăn cốm lúa mới phục vụ du khách đến xã Vĩnh Sơn. Ảnh: Ngọc Nhuận
Nghệ nhân nhân dân Đinh Chương được Sở Văn hóa và Thể thao, huyện Vĩnh Thạnh tin tưởng mời tham gia nhiều lớp truyền dạy cồng chiêng, nhạc cụ dân tộc, các trình thức trong lễ hội truyền thống của đồng bào Bana K’riêm. Những sự kiện do địa phương tổ chức cũng chưa bao giờ vắng mặt ông, người thường xuyên giữ vai trò “đạo diễn” các tiết mục của đồng bào Bana K’riêm. “Công sức của mình bỏ ra đã được đáp đền, khi nhìn thấy nhiều cháu trẻ yêu thích, ham học và biểu diễn thuần thục cồng chiêng, múa xoang, nhạc cụ dân tộc mình. Đó là điều hạnh phúc nhất đối với tôi”, nghệ nhân nhân dân Đinh Chương chia sẻ.
Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian - Nghệ nhân ưu tú Yang Danh, người đã dành nhiều tâm huyết để nghiên cứu, sưu tầm, biên soạn ra hàng chục đầu sách về đời sống văn hóa của dân tộc Bana K’riêm, tâm tình: “Mỗi tập sách của tôi là cả tâm huyết về vấn đề bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Tôi mong muốn lưu giữ lại hồn cốt dân tộc mình để thế hệ hôm nay và mai sau tiếp nối gìn giữ và phát huy vốn quý của cha ông để lại”.
Nhờ sự miệt mài trao truyền di sản của những nghệ nhân, phần lớn các đội văn nghệ truyền thống ở các địa phương của huyện Vĩnh Thạnh đều có lực lượng trẻ tham gia. Chị Đinh Thị Oanh (25 tuổi, ở làng K8, xã Vĩnh Sơn) bộc bạch: “Tham gia đội văn nghệ phục vụ lễ hội của làng hay sự kiện của xã, huyện, tỉnh tổ chức, tôi thấy tự hào vì góp sức phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần cho bà con và càng thêm yêu bản sắc văn hóa của dân tộc Bana K’riêm mình”.
Tại xã Vĩnh Hiệp, nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Bana K’riêm ở các thôn Hà Ri, Thạnh Quang, Tà Lét được bảo tồn và phát huy giá trị. Chị Đinh Thị Hiền, tổ trưởng tổ hội nghề dệt thổ cẩm xã Vĩnh Hiệp, cho biết: “Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, nghề dệt thổ cẩm ở địa phương được vực dậy. Mấy năm gần đây, địa phương thu hút nhiều du khách đến tham quan, ngắm cảnh suối Tà Má, nhờ đó sản phẩm của chị em làm ra không chỉ bán trong làng mà còn bán cho du khách, tạo thêm thu nhập, hướng đến phát triển du lịch cộng đồng gìn giữ sắc màu văn hóa của dân tộc mình”.
Để bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Bana K’riêm gắn với định hướng phát triển du lịch, ông Huỳnh Đức Bảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Vĩnh Thạnh, cho biết: “Cùng với thực hiện công tác kiểm kê, bảo tồn di sản văn hóa, huyện sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức đồng bào Bana K’riêm cùng tham gia gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Xem đây là tài nguyên văn hóa để khai thác thành sản phẩm du lịch, thúc đẩy phát triển KT-XH, nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống cho bà con”.
Đoàn Ngọc Nhuận