Phát huy lợi thế tự nhiên cùng giá trị văn hóa bản địa, Thái Nguyên đang tập trung phát triển du lịch sinh thái gắn với nghỉ dưỡng. Tuy nhiên, kết quả hiện tại chưa tương xứng với tiềm năng, đòi hỏi sự đồng bộ về giải pháp và chiến lược lâu dài để loại hình du lịch này thật sự trở thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh.
Tiềm năng rộng mở
Hơn 20 năm qua, quần thể hang Phượng Hoàng - suối Mỏ Gà (xã Võ Nhai) đã trở thành điểm đến nổi bật trên bản đồ du lịch sinh thái của Thái Nguyên. Tỉnh đã hỗ trợ trên 100 triệu đồng cho một số hộ dân nơi đây phát triển mô hình homestay, vừa đáp ứng nhu cầu lưu trú, vừa mang lại nguồn thu ổn định. Mô hình này cho thấy khi được quan tâm đầu tư, tiềm năng tự nhiên hoàn toàn có thể biến thành sản phẩm du lịch hấp dẫn.
Không chỉ Mỏ Gà, nhiều địa phương khác trong tỉnh cũng sở hữu cảnh quan và bản sắc riêng. Xã La Bằng, dưới chân dãy Tam Đảo, nổi tiếng với suối Kẹm gập ghềnh thác nước và những đồi chè trải dài. Du khách có thể hòa mình vào thiên nhiên, cùng người dân hái, chế biến và thưởng trà. Bà Nguyễn Thị Hải, Giám đốc Hợp tác xã chè La Bằng, cho biết: “Nhiều du khách tỏ ra thích thú khi được trải nghiệm đời sống giản dị, gần gũi của bà con”.
Vùng chè Tân Cương cũng là điểm đến hấp dẫn. Nơi đây còn lưu giữ những vườn chè cổ hàng trăm năm tuổi. Bên cạnh đó, hồ Nặm Cắt (xã Phong Quang) có dung tích hơn 12 triệu m³ đã được quy hoạch thành khu du lịch sinh thái cấp tỉnh giai đoạn 2021-2030, định hướng đến 2050. Nhiều khu vực khác như Võ Nhai, Sảng Mộc, La Bằng, Đại Từ… cũng được đánh giá cao nhờ rừng núi hoang sơ, hệ sinh thái đa dạng và bản sắc văn hóa của đồng bào Tày, Dao, Mông.
Với gần 24.000 ha chè và hơn 150.000 ha đất nông nghiệp, Thái Nguyên còn có tiềm năng lớn phát triển du lịch sinh thái nông nghiệp. Đây là mô hình dễ triển khai, vốn đầu tư không lớn, chi phí nhân công thấp, tạo điều kiện cho các hộ dân có diện tích đất rộng mạnh dạn tham gia.
Xu hướng tìm về miền quê yên bình để nghỉ dưỡng cuối tuần cũng mở ra cơ hội cho du lịch nông nghiệp. Các mô hình trải nghiệm như gieo hạt, tưới rau, hái quả, câu cá, chặt củi… không đòi hỏi chi phí lớn nhưng mang lại sức hút đặc biệt. Anh Hoàng Thanh Nhã, chủ homestay Mộc ở xóm Mỏ Gà, cho rằng việc ứng dụng công nghệ quản lý trong vận hành homestay và villa là cần thiết để tối ưu chi phí, tăng hiệu quả.
Rào cản và vận hội mới
Dù tiềm năng lớn, du lịch sinh thái ở Thái Nguyên vẫn phát triển chậm. Nhiều điểm đến quy mô nhỏ, tự phát, thiếu quy hoạch đồng bộ. Hạ tầng giao thông chưa thuận tiện, dịch vụ ăn uống, lưu trú chưa đáp ứng nhu cầu. Bà Phạm Thị Ngân, một hộ dân xóm Lam Sơn (xã Tân Cương), nói: “Xóm có nhiều vườn chè hàng trăm năm tuổi, vị trí gần sông Công và chỉ cách trung tâm tỉnh 15 km, nhưng tiềm năng này chưa được khai thác đúng mức”.
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, để phát triển bền vững, tỉnh cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của du lịch sinh thái, đồng thời quảng bá trên các phương tiện truyền thông và nền tảng mạng xã hội. Bên cạnh đó, cần kêu gọi doanh nghiệp đầu tư, xây dựng tour tuyến phù hợp, tập trung phát triển hạ tầng, dịch vụ lưu trú đạt chuẩn.
Chèo kayak trên thắng cảnh hồ Ba Bể. Ảnh: Hương Dịu
Sự hợp nhất giữa Thái Nguyên và Bắc Kạn đã mở ra vận hội mới. Hai địa phương vốn có nhiều điểm chung về lịch sử, sinh thái và văn hóa, nay cộng hưởng để tạo thành không gian du lịch rộng lớn, đa dạng hơn. Từ “Thủ đô gió ngàn” với An toàn khu Định Hóa, Chợ Đồn, kết nối với Tân Trào (Tuyên Quang), đến hồ Núi Cốc, hồ Ba Bể, vùng chè Tân Cương… tất cả mở ra hành lang du lịch liên kết vùng.
Thái Nguyên hiện sở hữu 3 di tích quốc gia đặc biệt, 67 di tích quốc gia, hơn 300 di tích cấp tỉnh và 43 di sản văn hóa phi vật thể. Năm 2022, Làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải được Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc công nhận là một trong 32 “Làng du lịch tốt nhất thế giới”, khẳng định vị thế của tỉnh trên bản đồ du lịch Việt Nam.
Nhiều doanh nghiệp lớn cũng đã bắt đầu rót vốn. Tập đoàn Route Inn (Nhật Bản) đầu tư gần 400 tỷ đồng xây dựng khách sạn Route Inn Grand Thái Nguyên quy mô 14 tầng, 350 phòng. Năm 2025, tỉnh sẽ chính thức giới thiệu sản phẩm du lịch gắn với văn hóa trà và tuyến đường sắt Hà Nội - Thái Nguyên.
Tuy nhiên, khó khăn vẫn còn: sản phẩm du lịch nghèo nàn, ít khách quốc tế, hạ tầng giao thông hạn chế, nguồn nhân lực yếu. Để khắc phục, tỉnh đang hoàn thiện tuyến đường kết nối hồ Ba Bể - Na Hang, đề xuất nâng cấp cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên từ 4 lên 6 làn và mở thêm tuyến Thái Nguyên - Cao Bằng.
Trong giai đoạn tới, Thái Nguyên tập trung vào 4 dòng sản phẩm chính: du lịch văn hóa - lịch sử - tâm linh, du lịch sinh thái nghỉ dưỡng, du lịch cộng đồng nông thôn và du lịch MICE - thể thao - mạo hiểm. Mục tiêu là đạt mức tăng trưởng hai con số, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng, vừa tạo việc làm, vừa nâng cao đời sống người dân.
Gia Hưng